ต้น......ลีลาวดี  

ดอกลีลาวดี ของโรงเรียนฉันปลูกอยู่ที่ของโรงเรียน แต่ต้นที่ฉันเห็นเป็นประจำและนำมาเสนอ คือต้นที่ปลูกอยู่บริเวรสวนประดู่ อยู่ตรงของเล่นข้างโรงยิม

ดอกลีลาวดีเป็นพืชยืนต้นสมัยโบราณเขาเรียกชื่อว่าลั่นทม

ลั่นทม
ลั่นทม
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ถูกจัดอันดับ:	Angiosperms
ไม่ถูกจัดอันดับ:	Eudicots
ไม่ถูกจัดอันดับ:	Asterids
อันดับ:	Gentianales
วงศ์:	Apocynaceae
สกุล:	Plumeria Tourn. ex L.
ชนิด
7-8 ชนิด ได้แก่: Plumeria alba Plumeria inodora Plumeria obtusa Plumeria pudica Plumeria rubra Plumeria stenopetala Plumeria stenophylla

ลั่นทม เป็นไม้ดอกยืนต้นในสกุล Plumeria มีหลายชนิดด้วยกัน บางคนมีความเชื่อว่า ไม่ควรปลูกต้นลั่นทมในบ้านเพราะมีความเชื่อว่า เนื่องจากมีชื่อเป็นอัปมงคลคือไปพ้องกับคำว่า 'ระทม' ซึ่งแปลว่า เศร้าโศก ทุกข์ใจ แต่ปัจจุบันนิยมเรียกชื่อใหม่ ว่า ลีลาวดี และนิยมปลูกกันแพร่หลายอย่างมาก ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ ได้แก่ จำปา, จำปาลาว และจำปาขอม เป็นต้น (สำหรับชื่อภาษาอังกกฤษ ได้แก่ Frangipani, Plumeria, Temple Tree, Graveyard Tree)

ลั่นทมเป็นพืชนิยมปลูกเพราะดอกมีสีสันหลากหลาย สวยงาม ได้แก่ขาว เหลืองอ่อน แดง ชมพู สีขาวขุ่น ฯลฯ บางดอกมีมากกว่า 1 สี

ดอกลั่นทมยังเป็นดอกไม้ประจำชาติของประเทศลาว และพบได้มากบริเวณทางขึ้นพระธาตุที่เมืองหลวงพระบาง สำหรับในประเทศไทยนั้นมักพบต้นลั่นทมตามธรรมชาติทางภาคเหนือเป็นส่วนใหญ่

ความเชื่อ

คนโบราณมีความเชื่อว่า ต้นลั่นทมนั้น ไม่ควรปลูกในบ้าน ด้วยมีชื่ออัปมงคล คือไปพ้องกับคำว่า ระทม ซึ่งแปลว่า เศร้าโศก ทุกข์ใจ, จึงได้มีการเรียกชื่อเสียใหม่ให้เป็นมงคล ว่า ลีลาวดี ทั้งนี้ไม่ได้มีการกำหนดเปลี่ยนชื่อแต่อย่างใด ลั่นทมเป็นต้นไม้สกุล Plumeria มีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ และถูกนำเข้ามาในดินแดนแถบนี้เมื่อประมาณ 500 ปีก่อนโดยนักเดินเรือชาวสเปนหรือโปรตุเกส จึงไม่มีชื่อในภาษาไทย และไม่ปรากฏชื่อในวรรณกรรมโบราณ แหล่งที่มาของคำว่า ลั่นทม เข้าใจว่ามาจากคำว่า "สราญธม"(สะ-ราน-ทม) ในภาษาเขมร ซึ่งแปลว่า "ความรักอันยิ่งใหญ่" ทั้งนี้ ในสมัยโบราณต้นไม้ชนิดนี้นิยมปลูกในวัด จึงไม่นิยมปลูกในบ้านลีลาวดี ถ้าแปลตามความหมายตามอักษรแล้ว ก็คือต้นดอกไม้ที่มีท่วงท่าสวยงามอ่อนช้อย ไม้นี้เดิมเรียก ลั่นทม เป็นไม้ยืนต้นในเขตร้อน ที่เห็นทั่วๆไปมีดอกสีขาว แดง ชมพู ชื่อเดิมของพันธุ์ไม้นี้คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าคำนี้ มาจากคำว่า ระทม ซึ่งหมายถึงความเศร้าโศก จึงไม่เป็นที่นิยมปลูกในบริเวณบ้านหรือที่อยู่อาศัย อย่างไรก็ตามมีผู้มีความรู้ด้านภาษาไทยกล่าวถึงคำว่า ลั่นทม ว่า ลั่นทมที่เรียกกันแต่โบราณ หมายถึง การละแล้วซึ่งความโศกเศร้าแล้วมีความสุข ดังนั้นคำว่า ลั่นทม แท้จริงแล้วเป็นคำผสมจาก ลั่น+ทม โดยคำแรกหมายถึง แตกหัก ละทิ้ง และคำหลังหมายถึงความทุกข์โศก^{[ต้องการอ้างอิง]}

มีตำนานเล่าขานถึงที่มาของลั่นทมในลักษณะต่าง ๆ กัน อย่างไรก็ตามพันธุ์ไม้นี้ตามหลักสากลมีชื่อว่า ฟรังกีปานี (frangipani) และเรียกกันทั่วไปว่า พลัมมีเรีย (plumeria)

เกร็ด

ดอกลีลาวดีเรียกอีกอย่างในภาษาลาวว่า "ดอกจำปา" และยังเป็นดอกไม้ประจำชาติลาวอีกด้วย

รูปลำต้น

ดอกลีลาวดี

ใบ

ราก

ประโยชน์ของต้นลีลาวดี

1. 
   ประโยชน์ของดอกลีลาวดีใช้ผสมกับพลู ทำเป็นยาแก้ไข้ และไข้มาลาเรีย (ดอกลีลาวดี,เปลือกต้น)
2. ช่วยรักษาไข้หวัด (ราก)
3. ใช้ปรุงเป็นยาแก้ไอ (เนื้อไม้)
4. ช่วยถ่ายเสมหะและโลหิต (ยางและแก่น)
5. ช่วยขับเหงื่อ แก้ร้อนใน (ราก)
6. ช่วยรักษาโรคหืดหอบ ด้วยการใช้ใบลีลาวดีแห้งนำมาชงกับน้ำร้อนดื่ม (ใบแห้ง)
7. ยางจากต้นลีลาวดีใช้ผสมกับไม้จันทร์และการบูรทำเป็นยาแก้อาการปวดฟัน (ยางจากต้น)
8. มีการนำมาใช้ปรุงเป็นยารักษาโรคลำไส้พิการของม้า (ต้น)
9. ใช้ปรุงเป็นยาถ่าย (เนื้อไม้,ยางจากต้น,เปลือกราก,เปลือกต้น)
10. ช่วยขับลมในกระเพาะ (เปลือกราก)
11. ใช้เปลือกต้นผสมกับน้ำมันมะพร้าว มันเนย และข้าวทำเป็นยาแก้ท้องเดิน(เปลือกต้น)
12. ใช้เปลือกต้นผสมกับน้ำมันมะพร้าว มันเนย และข้าวทำเป็นยาขับปัสสาวะ (เปลือกต้น)
13. 
    ฝักนำมาฝนเพื่อนำมาใช้ทาแก้ริดสีดวงทวารได้ (ฝัก)
14. ช่วยขับระดู (เปลือกต้น)
15. ช่วยในการขับพยาธิ (เนื้อไม้)
16. ใช้เปลือกรากปรุงเป็นยารักษาโรคหนองใน (เปลือกราก)
17. ช่วยรักษาโรคโกโนเรีย หรือโรคหนองในแท้ (Gonorrhea) (เปลือกต้น)
18. สรรพคุณของลีลาวดีช่วยรักษากามโรค (ยางและแก่น)
19. ช่วยรักษาโรคไขข้ออักเสบ (ยากจากต้น,เปลือกราก)
20. ใบสดใช้ชงกับน้ำร้อนรักษาหิด (ใบสด)
21. ใบสดลีลาวดีลนไฟประคบร้อนช่วยแก้อาการปวด บวมได้ (ใบสด)
22. ใช้ปรุงเป็นยาถ่ายพิษทั้งปวง (ยางและแก่น)
23. ยางจากต้นลีลาวดีใช้ผสมกับไม้จันทร์และการบูรทำเป็นยาแก้คัน (ยางจากต้น)
24. 
    ประโยชน์ดอกลีลาวดี ใช้ทำเป็นธูป (ดอก)
25. กลิ่นของดอกลีลาวดีช่วยทำให้นอนหลับสบาย
26. มีความเชื่อว่ากลิ่นของดอกลีลาวดีจะช่วยลดความรู้สึกทางเพศ เหมาะสำหรับนักบวชและผู้ฝึกตน ที่ไม่ต้องการให้กามารมณ์มากวนใจ
27. ต้นลีลาวดีนิยมใช้ในการจัดสวน เพื่อตกแต่งภูมิทัศน์เป็นอย่างมาก โดยพันธุ์ที่นิยมปลูกกันก็คือ “พันธุ์ขาวพวง” หรือพันธุ์ดั้งเดิมนั่นเอง

แหล่งอ้างอิง : สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)

เรียบเรียงข้อมูลโดย ฟรินน์.com (ไม่อนุญาตให้คัดลอกเนื้อหาไม่ว่าส่วนหนึ่งส่วนใด)

แหล่งอ้างอิง:วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี 

  

บรรณานุกรม.

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี.ลั่นทม.(ออนไลน์) แหล่งที่มา:https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%A1. 7 มิถุนาคม 59.